خبرخوان 10 فرودین 1403
صاحب سند : آموزشی و تحصیلات تکمیلی
مرجع تصویب کننده : وزارت علوم،تحقیقات و فناوری
مخاطب : دانشجوی دکتری-مدیر گروه-معاون آموزشی-هیأت علمی
زمان تصویب - زمان ابلاغ : 1389/08/08 - 1389/08/08
بازه اثرگذاری : 1389/08/08 -- 1389/08/08
سند مرتبط قبلی: ندارد
سند مرتبط بعدی: ندارد
آيين نامه آموزشی دوره دکتری تخصصی برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۹0-89 و پس از آن
رشد پرشتاب علم و فناوری و تحولات عظیم اجتماعی و اقتصادی به خصوص اهداف برنامه های توسعه و سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران ، شرایطی را برای دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی پدید آورده است که وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری برای ایجاد تحول راهبردی در علم و فناوری و توجه بیشتر به پژوهش، تربیت نیروهای متعهد، متخصص و ماهر را از طریق تنوع در شیوه پذیرش دانشجو در دوره دکترا، در صدر اولویت های کاری خود قرار داده است. برای ذیل به اهداف پیش روی، آخرین آیین نامه آموزشی دوره دکترا، مورد تجدید نظر قرار گرفت و در نهایت، پس از جمع آوری نظریه های کارشناسی و بررسی در جلسات مختلف کار گروه آموزشی، آیین نامه جدید دوره دکترا به دو شیوه "آموزشی - پژوهشی" و "پژوهشی" تدوین شد. لازم به تاکید است که برگزاری هر یک از شیوه ها، صرفاً با مجوز شورای گسترش آموزش عالی مجاز خواهد بود. البته در شیوه پژوهش محور، طرح های پژوهشی، پس از تصویب در کمیته های تخصصی و تعیین کارفرمای مشخص و پیش بینی اعتبارات آن، که باید از اعتبارات خارج از موسسه تامین شده باشد، اجرا خواهد شد.
ثبت نظربراي رعايت اختصار، تعاريف زير در این آیین نامه به کار می رود.
2-1) وزارت : منظور وزارت علوم، تحقيقات و فناوری است.
2-2) دوره دکترا : دوره دکترای تخصصی (PHD) است.
2-3) مؤسسه : منظور هر یک از دانشگاهها و موسسه های آموزش عالي و پژوهشی کشور است که مطابق مقررات وزارت مجازند دوره دکترا برگزار کنند.
2-4) گروه : منظور کوچکترین واحد سازمانی آموزشی یا پژوهشی موسسه است.
2-5) آیین نامه : منظور آیین نامه دوره دکترا است.
2-6) طرح پژوهشی تقاضا محور : طرح پژوهشی دارای کارفرمای مشخص است که برابر قرارداد اجرای آن به موسسه واگذار و اعتبارات کامل پروژه به همراه هزینه های نظارت بر آن توسط کارفرما تامین و نتیجه کار نیز تحویل گرفته می شود.
2-7) کمیته راهبری : منظور کمیته ای است که هدایت رساله دانشجو را در شیوه آموزشی - پژوهشی ، استادراهنما و دو نفر عضو هیات علمی با انتخاب گروه و در شیوه پژوهشی ، مسئول گروه ، معاون آموزشی و کارفرما برعهده دارد.
2-8) هيأت داوران : منظور هیاتی است که ارزیابی نهایی رساله دانشجو در دوره دکترا را برعهده دارد.
2-9) شورا : منظور شورای تحصیلات تکمیلی یا آموزشی دانشگاه در شیوه آموزشی - پژوهشی و برحسب مورد شورای پژوهشی موسسه در شیوه پژوهشی است.
دوره دکترا بالاترین دوره تحصیلی آموزش عالی است که به اعطای مدرک تحصیلی می انجامد و رسالت آن تربیت افرادی است که با نوآوری در زمینه های مختلف علوم و فناوری در رفع نیازهای کشور و گسترش محورهای دانش موثر باشند. این دوره به دو شیره "آموزشی - پژوهشی" و "پژوهشی" برگزار می شود.
ثبت نظرموسسه های پژوهشی با داشتن برنامه پنج ساله مصوب هیات امناء و زیرساخت های لازم و تبدیل پژوهش های موردنیاز دستگاه های متقاضی به پروژه های پژوهشی می توانند دوره دکترای پژوهشی را اجرا کنند و دانشگاهها نیز به ازای هر 5 نفر دانشجوی دکترای آموزشی - پژوهشی می توانند یک نفر دانشجوی دکترا به شیوه پژوهش محور جذب کنند مشروط بر اینکه استاد راهنما طرح پژوهشی تقاضا محور داشته باشد.
ثبت نظرظرفیت پذیرش دانشجو با توجه به تعداد استاد راهنما که حداقل در مرتبه استادیار با حداقل دو سال سابقه تدریس در دوره های تحصیلات تکمیلی و راهنمایی دو پایان نامه کارشناسی ارشد باشد، تعیین می شود و مسئولیت راهنمایی هر دانشجو از ابتدا بر عهده استاد راهنماست که به درخواست دانشجو و موافقت عضو هیات علمی و تایید گروه ذیربط تعیین می شود.
ثبت نظرشرایط تعیین استاد راهنما در شیوه پژوهشی به جای دو سال سابقه تدریس، به پایان رساندن دو طرح پژوهشی به عنوان مجری می باشد که حداقل یک طرح باید پژوهش تقاضا محور خاتمه یافته و یا در دست اقدام باشد.
ثبت نظردر صورت نیاز، به پیشنهاد استاد راهنما و تایید گروه، مسئولیت راهنمایی رساله دانشجو را دو استاد راهنما (مشروط به اینکه استاد راهنمای اول "اصلی" حداقل 90 درصد مسئولیت هدایت رساله را بر عهده داشته باشد.) به طور مشترک عهده دار می شوند.
ثبت نظردر صورت نیاز، به پیشنهاد استاد راهنما می توان یک یا دو استاد مشاور برای هدایت دانشجو تعیین کرد.
ثبت نظردر شرایط خاص و به تشخیص شورای موسسه، انتخاب استاد راهنما و مشاور از بین متخصصان (با مدرک دکترا) خارج از موسسه نیز بلامانع است.
ثبت نظرمجموع واحدهای دوره دکترا 36 واحد است که در شیوه آموزشی - پژوهشی 12 تا 18 واحد آن واحدهای درسی و 18 تا 24 واحد آن مربوط به رساله است و در شیوه پژوهشی نیز 2 تا 8 واحد آن واحدهای درسی و مرتبط با موضوع رساله دانشجو و 28 تا 33 واحد آن مربوط به رساله است که در برنامه درسی مصوب هر رشته تعیین می شود.
ثبت نظرتعیین حداقل و حداکثر واحدهای درسی در شیوه پژوهشی در هر زمانی از دوره تحصیلی با تشخیص و نظر استاد راهنما و تایید گروه صورت می پذیرد.
ثبت نظرواحدهای درسی به منظور تسلط بر مفاهیم نوین هر رشته و تقویت توان علمی دانشجو برای اجرای فعالیتهای پژوهشی با نظر استاد راهنما و براساس برنامه درسی مصوب هر رشته انتخاب می شود.
ثبت نظرحداقل نمره قبولی در هر درس ، 14 از 20 و میانگین قابل قبول نمره های دانشجو در همه درس ها ، 16 از 20 است. ولی چنانچه میانگین دانشجو کمتر از 16 باشد، دانشجو مجاز خواهد بود با نظر استاد راهنما ، حداکثر در یک نیمسال تحصیلی ، درس هایی را علاوه بر سقف واحدهای درسی ، برای جبران میانگین کل بگذراند.
ثبت نظردر شرایط خاص و در صورت نیاز به تشخیص استاد راهنما و تایید گروه ذیربط دانشجو موظف است حداکثر تا 6 واحد درسی را به عنوان جبرانی بگذراند. نمره دروس جبرانی در تعیین میانگین کل محاسبه نمی شود.
ثبت نظردانشجو موظف است، در شیوه آموزشی - پژوهشی تا پایان نیمسال اول و در شیوه پژوهشی از طرح های پژوهشی تقاضا محور همزمان با پذیرش، موضوع رساله خود را با هماهنگی استاد راهنما تعیین و پس از تصویب شورا فعالیت پژوهشی خود را آغاز کند.
ثبت نظرطرح پیشنهادی رساله دانشجو در شیوه آموزشی - پژوهشی تا پایان نیمسال سوم و در شیوه پژوهشی، در طول نیمسال اول و پس از تصویب شورا رسمیت می یابد و قابل اجرا است.
ثبت نظرارزیابی جامع به منظور احراز قابلیت های آموزشی و پژوهشی دانشجو است که در شیوه آموزشی - پژوهشی ، دانشجو باید با نظارت معاون آموزشی موسسه در یک آزمون که شامل دو یا سه درس اصلی به انتخاب استاد راهنما و تصویب گروه آموزشی است، شرکت کند. این آزمون باید به گونه ای باشد تا توانمندی ، تحلیل و استنباط دانشجو از نظر اساتید راهنما و مشاور و 2 نفر از اعضای هیئت علمی با پیشنهاد گروه و تایید معاون آموزشی موسسه برای آغاز فعالیت پژوهشی سنجیده شود و در شیوه پژوهشی ، احراز قابلیت های پژوهشی دانشجو، براساس روند پیشرفت فعالیت های پژوهشی دانشجو است که در پایان هر دو نیمسال تحصیلی از سوی کمیته راهبری سنجیده می شود.
ثبت نظرمیانگین نمرات دانشجو در شیوه آموزشی - پژوهشی در ارزیابی جامع نباید کمتر از 16 باشد. دانشجویی که میانگین ارزیابی جامع وی کمتر از 16 باشد، تنها یک بار دیگر می تواند در ارزیابی جامع شرکت کند.
ثبت نظرمیزان پیشرفت فعالیت های پژوهشی دانشجو در شیوه پژوهشی به صورت قابل قبول و غیرقابل قبول سنجیده می شود. در صورت احراز درجه قابل قبول از سوی کمیته راهبری، دانشجو می تواند به فعالیت های پژوهشی خود ادامه دهد.
ثبت نظرچنانچه میزان پیشرفت فعالیت های پژوهشی دانشجو در شیوه پژوهشی از سوی کمیته راهبری غیرقابل قبول سنجیده شود ، تنها یک نیمسال به وی فرصت داده خواهد شد تا روند فعالیت های پژوهشی خود را به سطح قابل قبول ارتقاء دهد. در غیر اینصورت ، از ادامه تحصیل محروم خواهد شد.
ثبت نظردانشجو پس از تدوین رساله و تایید استاد راهنما و به شرط کفایت دستاوردهای علمی رساله ( چاپ حداقل یک مقاله برای دانشجویان در شیوه آموزشی - پژوهشی و دو مقاله برای دانشجویان شیوه پژوهشی در مجلات علمی - پژوهشی دارای نمایه معتبر بین المللی و همچنین در شیوه پژوهشی، باید استاد راهنما مسئولیت کفایت کار انجام شده دانشجو را برای پاسخگویی به کارفرما یا دستگاه های اجرایی بپذیرد.) موظف است در حضور هیئت داوران از رساله خود دفاع کند.
ثبت نظردر شرایط خاص و در صورتی که دانشجویان از تولید دانش فنی، ثبت اختراع، اکتشاف و نوآوری، ارزیابی و تایید شده توسط مراجع ذیصلاح علمی، آثار بدیع منوی، کتاب تالیفی و تمثیلی، مورد تایید دستگاه متقاضی، برخوردار باشند پس از تایید هیئت داوران و شورا از ارائه مقاله معاف خواهند بود.
ثبت نظرنحوه تشکیل و شرح وظایف هیئت داوران، چگونگی دفاع از رساله و احراز کفایت دستاوردهای علمی رساله، تابع دستورالعملی است که به تصویب شورای موسسه رسیده باشد.
ثبت نظرترکیب هیئت داوران عبارت از استاد یا اساتید راهنما یا اساتید مشاور، 3 نفر عضو هیئت علمی در رشته مربوط با درجه حداقل استادیاری به انتخاب شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده یا شورای آموزشی و یا پژوهشی پژوهشکده که باید یک نفر از آنان حداقل دانشیار و از موسسه های خارج از موسسه مجری باشد. در شیوه پژوهشی، دستگاه متقاضی می تواند یک نفر را به عنوان استاد مشاور معرفی کند که مشاور دانشجو در دفاع و داوری ها باشد و به عنوان عضو هیئت داوران در جلسات حضور داشته باشد.
ثبت نظرارزیابی رساله براساس کیفیت علمی پژوهش انجام شده، میزان نوآوری، چگونگی دفاع از یافته های پژوهشی و نحوه نگارش انجام می شود و نتیجه آن به یکی از دو صورت زیر تعیین می شود:
الف) قبول (در یکی از سطوح عالی، بسیارخوب، خوب)
ب) غیرقابل قبول
ثبت نظرچنانچه رساله دانشجو "غیرقابل قبول" ارزیابی شود، بنا به تشخیص هیئت داوران، دانشجو مجاز است طی حداکثر شش ماه، به شرط اینکه از حداکثر مدت مجاز تحصیل بیشتر نشود، اصلاحات لازم را در رساله به عمل آورد و صرفاً برای یک بار دیگر از آن دفاع کند.
ثبت نظرمدت مجاز تحصیل در دوره دکترا در شیوه آموزشی - پژوهشی حداقل سه سال و نیم و حداکثر چهار سال و نیم و در شیوه پژوهشی حداقل سه سال و حداکثر چهار سال است و در صورت ضرورت به پیشنهاد استاد راهنما و تایید گروه ذیربط در هر دو شیوه می توان حداکثر تا یک نیمسال تحصیلی به این مدت افزود.
ثبت نظردر صورتی که دانشجو بنا به عللی خارج از اختیار خود و یا بروز مشکلات غیرقابل پیش بینی، در حداکثر مدت مجاز موفق به اتمام تحصیل نشود، به پیشنهاد استاد راهنمای دانشجو و تایید شورای موسسه، کمیسیون بررسی موارد خاص برحسب مورد با حضور استاد راهنما، وضعیت دانشجو را بررسی می کند و متناسب با فعالیت های کمی و کیفی و علمی دانشجو، در مورد مدت و نحوه ادامه تحصیل یا اخراج او تصمیم گیری خواهد کرد. بر این اساس مدت مذکور جزو حداکثر مجاز تحصیل دانشجو محسوب می شود.
ثبت نظردر موارد زیر دانشجو از ادامه تحصیل در دوره دکترا محروم می شود:
الف) میانگین کل نمره های درسی دانشجو (با رعایت تبصره 9) کمتر از 16 شود.
ب) رساله دانشجو (با رعایت تبصره 18) و دفاع مجدد "غیر قابل قبول" ارزیابی شود.
ج) مدت مجاز تحصیل دانشجو (با رعایت تبصره 20) به پایان برسد.
د) صلاحیت علمی دانشجو برای استمرار فعالیت پژوهشی پس از دو ارزیابی جامع (با رعایت تبصره 14) احراز نشود.
ثبت نظردر صورت محروم شدن یا انصراف دانشجو از ادامه تحصیل در دوره دکترا، موسسه مجاز است با رعایت ضوابط و مقررات مربوط، صرفاً گواهینامه ای را براساس کارنامه تحصیلی دانشجو صادر کند.
ثبت نظراین آیین نامه در برگیرنده اصول کلی و ضوابط اصلی دوره دکتراست و موسسه موظف است شیوه نامه های اجرایی را به گونه ای تدوین کند که ضمن تحقق اصول کلی آیین نامه، شروطی مغایر با آیین نامه برای دانش آموختگان ایجاد نشود.
ثبت نظرتفسیر مواد این آیین نامه برعهده معاونت آموزشی است و در موارد مربوط به ارزیابی رساله و قابلیت های پژوهشی با هماهنگی معاونت پژوهشی است.
ثبت نظر"وزارت" و موسسه به تناسب وظایف خود، شیوه نامه های نظارت بر اجرای دوره دکترا را تنظیم و بر نحوه اجرای این آیین نامه و شیوه نامه های اجرای آن نظارت می کنند.
ثبت نظراین آیین نامه مشتمل بر یک مقدمه، 15 ماده و 22 تبصره در جلسه 775 مورخ 89/8/8 شورای برنامه ریزی آموزش عالی تصویب شد و برای دانشجویانی که از سال تحصیلی 1390-1389 و پس از آن در دوره دکترا پذیرفته می شوند، لازم الاجرا است و از تاریخ اجرا کلیه بخشنامه ها و آیین نامه های مغایر با این آیین نامه لغو می شود.
ثبت نظر